Reflux bij baby’s: wanneer normaal, wanneer een probleem?
Reflux, het teruggeven van melk, is iets dat vele ouders zorgen baart. De term wordt heel frequent gebruikt. Soms correct maar vaak ook niet. Reflux kan zichtbaar of verborgen zijn. De mate of de hoeveelheid dat een kindje teruggeeft, zegt niets over de ernst ervan. Reflux kan namelijk gewoon ‘normaal’ of fysiologisch zijn, zonder dat er maatregelen genomen moeten worden. Ongeveer 70% van alle baby’tjes zou de eerste maanden een gezonde mate van reflux hebben. Hoe je kan herkennen wat normaal of abnormaal is en wat je in eerste instantie zelf kan doen, zet ik graag even op een rijtje.
Hoe werkt onze maag?
De maag is een gespierd zakje met een kringspier als in- en uitgang. De ingang is de cardia en noemen we in de volksmond het maagklepje. Hier komt de slokdarm toe. De voeding wordt in de maag gekneed en bewerkt met zuur verteringssap. Maagzuur is onmisbaar voor de vertering én voor het doden van bacteriën.
Bij volwassenen heeft de maag een verticale ligging. Bij baby’tjes een eerder horizontale positie.
Wanneer voeding terugvloeit vanuit de maag naar de slokdarm, spreken we over reflux. Het kan zijn dat de voeding (en eventueel zure verteringssappen) enkel in het onderste deel van de slokdarm omhoog komt of het kan dat de voeding tot in de mond terugkomt.
Wanneer is reflux normaal?
Er zijn een aantal redenen waarom baby’tjes een normale vorm van reflux hebben. Eerst en vooral is er de horizontale ligging van de maag. Omdat de in- en uitgang op ongeveer dezelfde hoogte liggen, kan de inhoud gemakkelijk terugvloeien naar de slokdarm.
Ten tweede is het zo dat baby’tjes enkel vloeibare voeding krijgen: zo’n 150 ml melk per kilo lichaamsgewicht. Als we dit omrekenen naar een hoeveelheid melk voor volwassenen komen we aan meer dan 10 liter! Beeld je deze grote hoeveelheid vloeistof in, gecombineerd met een hele dag neerliggen… Het zou bij velen onder ons ook reflux veroorzaken!
Een andere oorzaak van fysiologische reflux is het feit dat de maagingang bij veel baby’tjes nog onvoldoende ontwikkeld is en daardoor niet altijd optimaal de maag afsluit.
Ook de maag zelf moet zich na de geboorte verder ontwikkelen, uitrijpen en groeien. Bij de geboorte is de maag van een baby’tjes slechts een erwtje groot! Langzaamaan rekt de maag uit en wordt de inhoud groter (zie onderstaande tabel).
‘Gezonde’ normale reflux gebeurt meestal met een glimlach op het gezicht. Het kleintje heeft hier geen last van. Laten we het hoogstens een ‘cosmetisch’ probleem noemen voor de kleertjes en bedhoezen…
“Reflux ziekte”
Wanneer niet alleen melk maar ook de zure verteringssappen geregeld terugvloeien naar de slokdarm, kan er na een tijdje irritatie ontstaan in de slokdarm. De wand van de slokdarm is namelijk niet zo sterk als die van de maag en niet bestand tegen het zure verteringssap. Vanaf de wand aangetast en ontstoken is, zal een kindje pijn ondervinden tijdens en/of na het drinken. Het zal steeds meer willen drinken of juist helemaal niet meer. Het kindje zal veel huilen, ontroostbaar zijn, .. en vaak ook slecht slapen.
Buiten de reeds genoemde oorzaken waarom melk bij baby’tjes gemakkelijk terugvloeit, zal bij een kindje met pathologische reflux de maagzuurproductie niet op punt staan. Dat kan te veel zuur zijn, maar – en dat is veel minder gekend – ook te weinig zuur! Wanneer er te weinig zuur geproduceerd wordt in de maag, zal de spijsvertering moeizaam en veel trager verlopen. Daardoor zal de voeding langere tijd in de maag blijven, waardoor meer kans op terugvloei naar de slokdarm.
Signalen van pathologische reflux:
- zure adem – zuur ruiken
- witte tong
- vaak tong uit mond steken
- overstrekken van rugje (naar achter)
- ontroostbaar huilen, zeker als neergelegd wordt in bedje (daardoor ook vaak slaapproblemen)
- onrustig drinken
- overgeven tot lang na voeding, ook nog vlak voor volgende voeding
- zure melk teruggeven
- weigeren te eten en niet voldoende in gewicht aankomen
- problemen met de luchtwegen
- bij verborgen reflux, zal de baby de voeding ‘herkauwen’: de melk komt tot in de slokdarm of mond maar wordt weer weggeslikt
Wat kan je zelf doen voor je kleintje?
Als je merkt dat je kindje last heeft van reflux, in welke mate ook, kan je een aantal dingen zelf ondernemen. Bij vele baby’tjes zijn de juiste maatregelen voldoende om te voorkomen dat de normale terugvloei van melk de slokdarm zou gaan irriteren.
Slaappositie: Zet het hoofdeinde van het bedje wat hoger, zodat het hele matrasje in een hoek van 30° ongeveer komt te liggen. Bij heel erge reflux kan je bij het ziekenfonds ook een speciaal bedje huren waarin een kindje in een positie van 40° à 50° ligt.
Draagdoek: Draag je kindje rechtop in een goede ergonomische draagdoek (bv. Babylonia draagdoek). En ga wandelen. Zeker op de momenten dat je kleintje het moeilijk heeft.
Aantal voedingen: Voeden op vraag is absoluut aan te raden. Als je kleintje echter continu wil drinken, dan bouw je best de regel in om minimum 2u tussen elke voeding te laten. Wanneer dat niet het geval is, wordt de maag constant gestimuleerd om zuur aan te maken en is er nooit een rustpauze. Dat kan reflux in de hand werken en zo geraak je in een vicieuze cirkel. Je kleintje wil namelijk meer en meer drinken om de zure smaak te verzachten. Beter kan je dan een beetje lauwe kamillethee geven. Dat werkt bovendien kalmerend. Bij sommige kleintjes helpt het dan weer om iets vaker een kleinere voeding te geven dan een paar grote voedingen per dag.
De 3 R’s: rust, regelmaat en reinheid: Het is ontzettend belangrijk voor een baby’tje dat je een routine in de dag inbouwt en vaste gewoontes hanteert. Die voorspelbaarheid stelt een kleintje gerust en brengt veiligheid. Probeer de slaap- en speelplaats van een baby’tje gescheiden te houden. En waak over voldoende slaap: leg je kindje bij de eerste vermoeidheidssignalen op een rustige veilige plaats om te slapen. Zo voorkom je oververmoeid en de daarmee gepaarde gaande spanning op de spijsvertering.
Uithuilen: Laat je kindje op bepaalde momenten in je nabijheid even uithuilen. Probeer niet op elk huiltje direct te reageren met een fopspeen of te wiegen. Huilen is namelijk een natuurlijke reactie om stress en emoties te ontladen. Het is dan ook niet meer dan normaal dat een kleintje na een drukke dag in de crèche ’s avonds een huiluurtje heeft. Daarvoor heeft het niet persé pijn, het kan een normale ontlading zijn. Hoe meer een normale gezonde release kan plaatsvinden, hoe minder stress een kleintje zal opstapelen thv zijn maag of darmen.
Voeding: Wanneer je borstvoeding geeft, eet gezond en gevarieerd. Vermijd te veel koemelk in alle varianten (melk, kaas, chocola, room,…), chocola, appelsien/mandarijn en hun sappen, tomaten, koffie,… . Wanneer je kleintje flessenvoeding krijgt, kan het zijn dat de pap niet ideaal is voor zijn/haar spijsvertering. Probeer echter niet om om de haverklap van poedermelk te veranderen, maar enkel na gefundeerd advies. Wanneer je verandert van poedermelk, dan geef je het lichaam 2 weken de tijd zich aan te passen. Heel belangrijk om weten ook is dat je best niet zomaar op eigen houtje de melk voor je kleintje indikt. Producten die de melk dikker maken, hebben namelijk vaak een negatief effect op de vertering in de darmen. En wanneer de vertering in de darmen slechter gaat, zal de melk langer in de maag blijven waardoor terug meer kans op reflux.
Wanneer zoek je hulp bij een dokter?
Er zijn een aantal belangrijke redenen om een dokter te raadplegen:
- Je merkt duidelijk dat je kleintje pijn heeft, wat meestal gepaard gaat met onophoudelijk huilen/krijsen en ontroostbaar gedrag
- Je kindje komt niet goed in gewicht bij
- Je kindje heeft serieuze of herhaaldelijke problemen met de luchtwegen
- Je kindje stopt even met ademhalen na het slikken van melk (ademstops)
- Je kleintje spuwt heel ver en met kracht de melk er terug uit = projectielbraken (en komt daarbij onvoldoende bij)
Bij vermoeden van ernstige reflux kan een dokter een ph-metrie meting aanraden. Dit is een 24u monitoring (met een sonde in de slokdarm) van het zuur dat eventueel uit de maag naar boven komt. Afhankelijk van deze meting kan medicatie (zuurremmers) opgestart worden. Pijnlijk is een groot woord, maar echt aangenaam is deze meting niet voor een kleintje. Ook moet er even een RX-foto genomen worden om te kijken of de sonde wel juist zit. Vandaar is een ph-metrie meting enkel aan te raden wanneer de dokter een ernstig vermoeden van pijnlijke reflux heeft en alle andere maatregelen geen oplossing boden.
Medicatie als zuurremmers kunnen echt nodig zijn bij ernstige reflux met een geïrriteerde slokdarm. Laat je kleintje in elk geval dan goed opvolgen bij een arts en check na een bepaalde tijd of de medicatie nog nodig is of niet. Zuurremmers zijn namelijk niet zonder bijwerking. Bij langdurige gebruik is je kleintje bv. vatbaarder voor luchtwegeninfecties.
Wanneer contacteer je best een osteopaat?
Als je merkt dat je kleintje in een bepaalde mate last ondervindt, zonder dat het gepaard gaat met een dringende medische reden (zoals niet voldoende bijkomen in gewicht of een luchtwegeninfectie,…) dan is het zinvol eerst even langs een osteopaat te gaan.
Een osteopaat zal een aantal dingen checken bij het vermoeden van reflux. Belangrijk is om te kijken of de spijsverteringszenuw (de n. Vagus) in zijn verloop goed kan functioneren. Wanneer deze zenuw ergens een druk of spanning ondervindt, zal hij namelijk te veel of te weinig signalen sturen naar het maagklepje waardoor het slechter zal sluiten. Deze zenuw kan geïrriteerd worden door oa. een blokkade thv de nek, de keelregio, achter het sleutelbeentje of borstbeen,… Deze structuren kunnen in de problemen komen na een moeilijke bevalling, een navelstreng die rond het nekje zat tijdens de bevalling, een gebroken sleutelbeentje na de bevalling,…
Verder is het middenrif een zeer interessante regio om na te kijken bij reflux. Het maagklepje ligt namelijk in het middenrif. Als deze grote spier te gespannen staat, zal ook het klepje minder mooi afsluiten. Je zal hierbij merken dat je kindje heel vaak de hik heeft en moeilijk boert. De hik is een onwillekeurige contractie van het middenrif. Wanneer het reeds gespannen staat, is er maar een kleine trigger nodig om te gaan samentrekken en krijg je de hik. Moeilijk boeren omdat daarbij het middenrif moet kunnen ontspannen.
Ook lokaal thv de maag kan een osteopaat dmv zachte technieken ontspanning brengen en een betere werking stimuleren. Tot slot kan een slechte werking van andere organen, zoals lever of dunne darm, zorgen voor een moeizame spijsvertering waardoor voeding te lang in de maag blijft en reflux in de hand gewerkt worden. Een osteopaat kan deze organen checken, behandelen en de juiste adviezen geven.
Meer info over osteopathie bij kinderen, vind je hier.
Heb je na het lezen van dit artikel nog een specifieke vraag, dan kan je me contacteren op hanne@epicentrum.be.
Ik geef je graag wat extra uitleg of advies.
Hanne De Ruyck
Osteopaat, Spec. baby en kinderen
Goede informatie! Hoe kun je ervoor zorgen dat je kindje met reflux goed boert, welke houding is hiervoor het beste? Mij is aangeraden ons meisje zoveel mogelijk op de buik en zij te laten liggen. Duidelijk is dit voor haar beter, want ze is veel meer ontspannen.
Dag Bertine, Qua slaaphouding zijn zijlig en buiklig vaak veel comfortabeler bij een kindje met spijsverteringsklachten. Dat is zeker correct. Ivm het boeren: Kindjes die borstvoeding krijgen, hebben daar minder nood aan en doen het minder. Kindjes die flessenvoeding krijgen hebben er meer nood aan. Persoonlijk vind ik het een goede houding om je baby’tje met zijn/haar rugje tegen jouw buik recht te zetten. Tegelijk ga je met je beide handen een lichte druk geven in het buikje net onder de ribben. In die positie ga je dan lichtjes ronddraaien met je eigen lichaam en tegelijk dus ook met dat van je baby’tje. Dat kan helpen om de luchtbel uit de maag te laten ontsnappen, mochten de klassieke houdingen niet veel helpen. Groet, Hanne